Tứ trấn Hà Nội hay còn gọi là Tứ trấn Thăng Long – Hà Nội, được biết đến là bốn ngôi đền cổ với kiến trúc độc đáo và mang dấu ấn lịch sử sâu sắc. Mỗi ngôi đền thờ một vị thần trấn giữ một hướng, có tất cả bốn hướng Đông, Tây, Nam và Bắc. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về di tích – di sản tín ngưỡng đặc biệt này của thủ đô ngay trong nội dung dưới đây.
Tổng quan về Tứ trấn Hà Nội
Sách sử ghi chép lại rằng Tứ trấn Thăng Long được xây dựng từ khi kinh đô Thăng Long ra đời vào thời nhà Lý, khoảng năm 1010. Các đền thờ này được dựng lên để thờ bốn vị thần trấn giữ tứ phương, nằm trên long mạch, theo phong thủy xưa mang ý nghĩa để trấn giữ và bảo vệ cho kinh thành và giang sơn được bền vững.
Tứ trấn bao gồm: Đền Bạch Mã (trấn ở phía Đông), đền Voi Phục (trấn ở phía Tây), đền Kim Liên (trấn ở phía Nam) và đền Quán Thánh (trấn ở phía Bắc). Những đền trấn này không chỉ là di sản văn hóa lịch sử lâu đời, mà còn thể hiện nét đẹp tín ngưỡng truyền đời của người Việt Nam.
Tứ trấn Hà Nội: Đền Bạch Mã – Đông Trấn
Đền Bạch Mã là đền trấn ở phía đông của Kinh thành Thăng Long xưa, thờ vị thần Long Đỗ, đền tọa lạc tại phường Hà Khẩu, tổng Đông Thọ, huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức, Thăng Long, hiện nay địa chỉ này là số 76 phố Hàng Buồm, phường Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
Đền Bạch Mã là ngôi đền được xây dựng sớm nhất trong bốn đền, tương truyền vào năm 1010, vua Lý Công Uẩn dời đô ra thành Đại La với ý định xây thành mới, tuy nhiên khi xây thì lần nào thành cũng bị lở.
Vua sai người đến cầu đảo tại khu vực này thì thấy một con ngựa trắng trong đền đi ra, ngựa đi đến đâu đều để lại dấu chân, sau đó đi trở ngược vào đền. Vua Lý Công Uẩn sau đó đã cho xây thành đắp đê theo dấu chân ngựa và thành đã không còn bị lở.
Theo truyền thuyết đó, đền Tứ trấn Hà Nội này được đặt tên là đền Bạch Mã, tôn thờ thần Long Đỗ – vị Thành Hoàng trấn giữ phía Đông của kinh thành. Trải qua hơn ngàn năm, đền Bạch Mã đã được nhiều lần tu sửa và thay đổi diện mạo, tuy vậy vẫn giữ được kiến trúc cơ bản vốn có.
Tứ trấn Hà Nội: Đền Voi Phục – Tây Trấn
Đền Voi Phục là một trong Tứ trấn Hà Nội, nằm cạnh công viên Thủ Lệ, địa chỉ tại số 362 phố Kim Mã, phường Ngọc Khánh, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Đền Voi Phục trấn ở phía Tây thành Thăng Long, được xây dựng vào năm 1065.
Đền là nơi thờ bà ái phi thứ chín và con trai của vua Lý Thái Tông – Hoàng tử Linh Lang là người có công lớn trong cuộc chiến chống quân Tống xâm lược năm 1976. Sau khi ông mất, được người dân Thủ Lệ lập đền thờ, nhà vua sau đó sắc phong cho ông là “Linh Lang Đại vương Thượng Đẳng Phúc thần”, trấn giữ phía Tây kinh thành.
Tên gọi của đền là đền Voi Phục là bởi phía trước đền có đắp tượng hai con voi quỳ. Tương truyền sách sử kể lại rằng khi thái tử Linh Lang đánh giặc, đã có một chiến voi quỳ xuống để cho ngài lên lưng tiếp túc đánh giặc. Vì vậy sau khi mất, đền thờ ông được tạo tượng voi quỳ để tưởng nhớ công lao.
Tứ trấn Hà Nội: Đền Kim Liên – Nam Trấn
Đền Kim Liên là đền trấn ở phía Nam thành Thăng Long, trước kia thuộc phường Kim Hoa, sau là phường Đông Tác, hiện nay nằm tại địa chỉ 148 phố Kim Hoa, phường Phương Liên, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội. Một trong tứ trấn Hà Nội này được khởi công từ đầu thời Lý, giai đoạn năm 1506.
Ngôi đền trấn này thờ thân Cao Sơn đại vương – người đã có công lớn trong công cuộc dẹp loạn, khôi phục nhà Lê của vua Lê Tương Dực, sau được lập đền và phong thần để thờ. Tương tuyền rằng thần Cao Sơn là thần cai quản núi, có thần thông trấn giữ sơn mạch, được người dân thờ phụng từ ngàn xưa. Mặc dù đền đã trải qua nhiều tác động của thời gian, chiến tranh, phải tu sửa nhiều lần nhưng vẫn giữ được lại kiến trúc cổ độc đáo.
Tứ trấn Hà Nội: Đền Quán Thánh – Bắc Trấn
Đền Quán Thánh là một ngôi đền cổ trong các Tứ trấn Hà Nội, trấn giữ phía Bắc kinh thành Thăng Long, địa chỉ tại đường Thanh Niên, phường Quán Thánh, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội. Không chỉ là ngôi đền trấn giữ một trong tứ phía, bảo vệ bình yên cho nước nhà mà ngôi đền này còn nổi tiếng linh thiêng và được rất nhiều người ở nhiều nơi đến tháp nhang, cầu khẩn.
Đền thờ thần Huyền Thiên Trấn Vũ, tương truyền là có khả năng trấn yểm và diệt trừ yêu ma. Đền Quán Thánh được xây dựng từ thời vua Lý Thái Tổ, nằm 1010, với kiến trúc nguyên bản đẹp và đặc biệt.
Truyền thuyết xa xưa tương truyền rằng vị thần Huyền Thiên Trấn Vũ là thần cai quản phương Bắc, thần thông cao minh, chuyên diệt trừ yêu ma và điều khiển thời tiết. Đền thờ được dựng lên và thờ vị thần này nhằm trấn giữ phía Bắc của kinh thành Thăng Long, đồng thời mang đến phúc thái dân an cho bá tánh.
Trên đây là những thông tin tổng quan về Tứ trấn Hà Nội cũng như thông tin về lịch sử hình thành, thời gian xây dựng của riêng từng đền trấn. Với các chia sẻ của Ghiền Du Lịch trên đây, hy vọng đã phần nào giải đáp thắc mắc của bạn về các di tích lịch sử đặc biệt này.